Hoanhap.vn - Đền Chùa Gám – góc nhìn từ khai thác, quản lý và phát huy các giá trị di tích mang tính tâm linh

Nhà văn Nguyễn Xuân Phầu để lại mấy câu thơ lưu luyến nghĩa tình sâu nặng “Sông Dinh một thuở đôi bờ nhớ/ Rú Gám ba tầng mấy dặm thương”. Sông Dinh, Rú Gám là nơi ký gửi niềm thương nỗi nhớ về tình đất tình người Yên Thành. Hơn thế, đó còn là biểu tượng, nơi kết tinh lưu giữ linh khí của vùng đất và con người trong suốt trường kỳ lịch sử. 

Ngay tại Rú Gám từ xưa đã hình thành một quần thể di tích Đền, Chùa Gám, Đền Cửa Ông và Đền thờ Bạch Y công chúa. Đền, Chùa Gám là di tích xuất hiện từ rất sớm, vào khoảng đầu thế kỷ thứ X, là di tích có giá trị kiến trúc nghệ thuật độc đáo, còn lưu dấu triết lý “tam giáo đồng nguyên” mà nổi bật là dấu ấn thiền phái Trúc Lâm. 

Xung quanh trung tâm tín ngưỡng Đền, Chùa Gám còn có một “trữ lượng” lớn những địa chỉ có thể kết nối thành điểm đến. Trong đó, nhiều di tích mang giá trị nghệ thuật kiến trúc độc đáo, nằm giữa vùng đồng quê làng mạc đậm nét nông thôn Trung bộ, hoặc ở vùng bán sơn địa có sơn thủy hữu tình, là tiềm năng lớn để phát triển du lịch nông thôn như: Đền Đức Hoàng (Phúc Thành), Đình - chùa Bảo Lâm (Hoa Thành), Nhà thờ đá Bảo Nham (Bảo Thành), Đình Sừng (Lăng Thành), Đình Hậu (Bắc Thành), Đình Cả (Hoa Thành)... Một số di tích lịch sử cách mạng tại những nơi có cảnh quan đẹp như: Khu lưu niệm Bác Hồ về thăm Vĩnh Thành (Vĩnh Thành), Nhà lưu niệm đồng chí Phan Đăng Lưu (Hoa Thành), Di tích Tràng Kè (Mỹ Thành)...

Trên khung cảnh núi non xanh biếc, ruộng đồng tốt tươi, quang cảnh phố thị và làng xã đan cài nhiều nét cổ điển và hiện đại, vừa có nét thuần khiết quê kiểng trong lành, vừa thuận tiện trong việc kết nối với các điểm đến khác lân cận, Yên Thành hứa hẹn sẽ trở thành vùng đất có sức thu hút mạnh mẽ. Tại Yên Thành, các cơ quan chuyên ngành, các chuyên gia về du lịch cộng đồng thế giới và trong nước đã khẳng định đây chính là “miền đất hứa” cho các loại hình du lịch: Du lịch tâm linh - văn hóa; du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, du lịch ẩm thực, du lịch lịch sử - nghiên cứu...

Trong bán kính từ 20 - 70km du khách có thể đi về phía biển đến với bãi biển Diễn Thành, vào thăm quan đền Cuông - cửa Hiền (Diễn Châu), tắm biển tại bãi Lữ (Nghi Lộc), bãi biển Cửa Lò... đi sang Nam Đàn đến với khu di tích Kim Liên, quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh, khu di tích Phan Bội Châu, hay ngược lên miền Tây Nghệ An đến với khu nước khoáng nóng Giang Sơn (Đô Lương) Vườn Quốc gia Pù Mát (Con Cuông), Cột mốc số 0 đường Hồ Chí Minh (Tân Kỳ)... Do đó, chủ trương phát triển du lịch cộng đồng ở Yên Thành có thể ví là “chìa khóa” để khai mở “kho lương, rương tiền”, vừa đảm bảo việc bảo tồn và gìn giữ các giá trị truyền thống, gìn giữ môi trường, sử dụng lao động, vừa góp phần lan tỏa các giá trị khoa học - xã hội và nhân văn.

Góc nhìn từ việc khai thác, quản lý và phát huy giá trị của di tích mang tâm tính tâm linh

Trong những năm qua, Huyện uỷ, HĐND, UBND huyện Yên Thành đã chú trọng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng du lịch để phục tốt cho nhu cầu phát triển du lịch. Cùng với đó, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt, HĐND tỉnh đưa vào Nghị quyết về xây dựng Khu du lịch sinh thái tâm linh Đền, Chùa Gám và ngày 4/4/2015 (tức là ngày 16/2 năm Ất Mùi) UBND huyện phối hợp với nhà Chùa tổ chức lễ đặt đá Thiền viện Trúc Lâm Yên Thành, khởi công hạng mục Tượng Đại Phật An Quốc, chính là bước khởi động quan trọng trong việc xây dựng Khu du lịch sinh thái tâm linh Đền, Chùa Gám.

Trong công tác quản lý, khai thác và sử dụng di tích Đến Chùa Gám xuất hiện nhiều cách làm hay hợp với lòng dân. Từ sự vận động các nhà hảo tâm đồng hành đến việc tổ chức, duy trì lễ hội và quản lý di tích.

Trong khi các di tích trên địa bàn công tác quản lý lễ hội thường không được chặt chẽ để xẩy ra tình trạng nâng giá các mặt hàng và dịch vụ như: bán sớ, đồ cúng, gửi xe, nhà nghỉ… đều tăng thì tại di tích Đền Chùa Gám, Ban tổ chức đã tiến hành các bước quản lý chặt chẽ theo lộ trình trong suốt một năm.

Từ việc gửi xe không thu tiền đến phát cơm chay miễn phí cho khách thập phương đến việc huy động các nhà hảo tâm đứng ra trao các giải thưởng trong phần hội và quảng bá đều được tiến hành rất quy củ. Ban quản di tích Đền Chùa Gám chỉ đứng ra trên góc độ quản lý và tổ chức các hoạt động; các phần đóng góp hảo tâm giao cho nhà chùa và hội người cao tuổi quản lý, Nhân Dân bán các loại hàng hóa theo đúng giá thường ngày, việc cúng lễ cho khách thập phương được các cụ đảm nhiệm không thu tiền của khách. Phần hội được khai thác triệt để các giá trị văn hóa hiện có tại địa phương như thi trống tế, cờ thẻ, hát tuồng…

Trao đổi với PV Hướng Nghiệp và Hòa nhập ông Lê Văn Hải, Chủ tịch UBND xã Xuân Thành, trưởng Ban tổ chức lễ hội Đền Chùa Gám cho biết: trong việc tổ chức xã quán triệt từ ngay đầu năm và có các kế hoạch phân công cụ thể cho các ban ngành trong xã. Việc quản lý, tổ chức phải xem là khâu then chốt, xã tuyên truyền kỷ cho nhân dân về tầm quan trong trong việc duy trì và phát huy hết giá trị của di tích để nhân dân hiểu. Trong đó xã chú trọng tuyên truyền để nhân dân hiểu không vì cái lợi trước mắt mà ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài, không vì một sự tư lợi nhỏ mà ảnh hưởng đến uy tín và thu hút khách thập phương… Chúng tôi cũng quán triệt rõ những ai không thực hiện đúng quy chế đều sẽ đưa ra nhân dân kiểm điểm vì vậy nên không có tình trạng nâng giá mặt hàng, cò mồi cúng lễ hay chen lấn trong quá trình cúng lễ..